Het Jan Roelofs stipendium 2025: (Waarom) gaat het zo slecht met Krabbenscheer?
Het Jan Roelofs stipendium
Jan Roelofs
De carrière van Jan Roelofs is erg bijzonder. Hij doorliep de lagere tuinbouwschool, middelbare tuinbouwschool en het hogere laboratorium onderwijs waarna hij ging werken als analist op het ‘laboratorium voor Aquatische Oecologie’ van de toenmalige Katholieke Universiteit Nijmegen. Hier kreeg hij de kans om onderzoek te doen naar de relatie tussen het voorkomen van waterplanten en de kwaliteit van het Nederlandse oppervlaktewater. Zijn onderzoek leidde tot een aantal belangrijke en destijds opzienbarende ontdekkingen. Zo ontdekte hij onder andere de verzuring van zwakgebufferde oppervlaktewateren, de negatieve effecten van de hoge stikstofdepositie op onze natuur en de interne eutrofiering van oppervlaktewateren als gevolg van de inlaat van hard en sulfaatrijk water in laagveengebieden. Dit alles leidde vanaf de jaren 80 van de vorige eeuw tot veel nieuw onderzoek, gefinancierd uit derde geldstroommiddelen. Hiermee was hij in Nijmegen een pionier op het gebied van het toegepaste biogeochemische en ecologische onderzoek. Jan Roelofs werd Universitair Docent, promoveerde en eindigde zijn carrière als hoogleraar Aquatische Ecologie bij de huidige Radboud Universiteit.
In 2002 was Jan Roelofs initiatiefnemer en één van de oprichters van Onderzoekcentrum B-WARE. Deze spin-off van de toenmalige afdeling Aquatische Ecologie legt zich toe op toegepast biogeochemisch en ecologisch onderzoek ten behoeve van natuurherstel en natuurbeheer. Al sinds de oprichting werkt Onderzoekcentrum B-WARE nauw samen met het huidige RIBES en de afdeling Ecologie in het bijzonder.
Jan Roelofs wist gedurende zijn lange carrière vele studenten, collega’s, natuurbeheerders en beleidsmakers te enthousiasmeren voor het toegepast wetenschappelijke onderzoek. Om hem te eren heeft Onderzoekcentrum B-WARE besloten het ‘Jan Roelofs Stipendium’ op te richten.
Het stipendium
Jaarlijks wordt er een brede onderzoeksvraag geformuleerd in de traditie van het werk van Jan Roelofs. Masterstudenten van de Radboud Universiteit kunnen een onderzoeksvoorstel maken waarin ze aangeven hoe ze zouden proberen deze onderzoeksvraag te beantwoorden. Op basis van de ingediende onderzoeksvoorstellen zullen maximaal drie indieners worden uitgenodigd om het voorstel toe te lichten aan de Stipendiumcommissie. Hierbij mag gebruik worden gemaakt van een PowerPoint presentatie. Vervolgens zal de Stipendiumcommissie één voorstel selecteren dat mag worden uitgevoerd als masterstage.
De uitvoering en begeleiding van het onderzoek zal volledig worden gefaciliteerd door Onderzoekcentrum B-WARE. De stipendiaat krijgt 500 euro bij aanvang van de stage en na oplevering van het stageverslag 1500 euro en een oorkonde.
Onderzoeksvraag Jan Roelofs stipendium 2025: (Waarom) gaat het zo slecht met Krabbenscheer?
Krabbenscheer (Stratiotes aloides) is een karakteristieke waterplant in Nederlandse laagveengebieden en speelt een belangrijke rol in het proces van verlanding, het verbeteren van de waterkwaliteit en het ondersteunen van de biodiversiteit (o.a. macrofauna). De soort heeft een unieke levenscyclus, waarbij deze in de winter op de bodem leeft en in het voorjaar komt opdrijven. Hierbij kunnen dichte drijvende vegetaties ontstaan. De planten maken lange wortels die in het sediment wortelen. In het najaar zakken de planten weer naar de bodem. Na een eerdere sterke achteruitgang in de jaren 60, 70 en 80 van de vorige eeuw ging het sinds de jaren 90 weer goed en breidde de soort zich sterk uit. Sinds een aantal jaren komen er echter alarmerende berichten over een nieuwe achteruitgang.
Het Roelofs Stipendium geeft de kandidaat de mogelijkheid om een eigen onderzoek te bedenken en uit te voeren waarbij het verkrijgen van meer inzicht in de redenen van de mogelijke achtergang van krabbenscheer centraal staat. De kandidaat moet in het voorstel ook aangeven in welke periode zij/hij het onderzoek zou willen uitvoeren. Het onderzoek moet in 2025 of 2026 worden uitgevoerd. Voor meer informatie zie de oproep voor onderzoeksvoorstellen.
Om in aanmerking te komen moet de kandidaat vóór 1 april 2025 een onderzoeksvoorstel met een aanpak op hoofdlijnen indienen bij de Stipendiumcommissie. Het onderzoeksvoorstel mag een omvang hebben van maximaal 3500 woorden.
Het voorstel kan worden ingediend bij de commissie van het Jan Roelofs Stipendium door deze te mailen naar Mevr. Dr. S.F. Harpenslager (s.f.harpenslager@b-ware.eu). Hier kan ook verdere informatie worden ingewonnen.
